SINT MARTINUSDAGEN IN GRONINGEN (4-11 NOVEMBER 2023)

Van lampionnenwedstrijd en benefietmaaltijd tot theater en Gulden Martinusweg

 

De samenwerkende organisaties (Sint Martinusberaad Groningen) rond de Sint Martinusviering in de stad Groningen hebben nieuwe elementen toegevoegd aan de jaarlijkse Sint Martinusdagen (4-11 november). Het centrale thema ‘Delen is het nieuwe hebben’ blijft onverkort van kracht. Daarmee wordt aandacht gevraagd voor arm Groningen. Zie ook https://vriendenmartinikerk.nl/sint-martinusdagen.

Naast het uitdelen van gratis voederbieten voor lampionnen, een benefietmaaltijd en een maaltijd voor dak- en thuislozen, vindt de presentatie van de Gulden Martinusweg plaats, speelt de theatergroep ‘Sites of Memory’ delen uit hun theatervoorstelling Free to be Free over slavernij, is er in Museum aan de A een tentoonstelling over Sint Martinus, kunnen er dekens en jassen worden ingebracht en kan de jeugd een muzikaal verhaal over Sint Martinus in de Martinikerk bijwonen.

 

Programma Sint Martinusdagen Groningen 2023

 

• Zaterdagmiddag 4 november, 12.00-15.00 uur – uitdelen voederbieten Vismarkt OZ
• Zaterdag 4 november t.e.m. zondag 12 november, panelen foto-expositie rond Sint Martinus(gebruiken) in Museum aan de A
• Dinsdagavond 7 november, 18.30-20.30 uur – Benefietmaaltijd in schip Martinikerk
• Woensdagmiddag 8 november, 14.00-16.00 uur – workshop voederbietenlampions binnenplaats Museum aan de A (en bezoek expositie)
• Woensdagavond 8 november, 17.30-19.30 uur – maaltijd en klankervaring voor dak- en thuislozen in schip Martinikerk
• Woensdagavond 8 november, 20.00-22.00 uur – Sint Martinus-Verhalencafé in het Museum aan de A in samenwerking met Groninger Archieven en Stad & Lande; bezoek expositie
• Donderdagavond 9 november, 19.00-22.00 uur – “Spoor van Licht”, Martinikerk
• Vrijdagavond 10 november, 18.30-20.45 uur – Sint Martinusverhaal “Thomas’ droom” Frank Belt en Eeuwe Zijlstra orgel in Martinikerk; rondleiding aantal kinderen door toren en over kerkgewelven tijdens orgelconcert Eeuwe Zijlstra.
• Zaterdag 11 november, 9.00-14.00 uur – Kleding- en dekenactie
• Zaterdagmiddag 11 november, 13.45-14.30 uur – Optocht wandelaars Gulden Martinusweg/Pronkjewailpad; vanaf Hereplein voorafgegaan door kinderen en lampions, Sint Martinus en gevolg, muziekkorps Noordenveld Roden naar Martinikerk; inloop kinderen: 13.30-13.45 uur
• Zaterdagmiddag 11 november, 14.30-15.30 uur – ontvangst wandelaars Gulden Martinusweg door burgemeester Koen Schuiling van Groningen in schip Martinikerk; presentatie ‘Hamer Sint Martinus’
• Zaterdagmiddag 11 november, 14.30-15.30 uur – lampionnenwedstrijd, samenzang, Sint Martinusverhaal, warme chocolademelk in kapel en kooromgang Martinikerk
• Zaterdagavond 11 november, 19.00-19.30 uur – Sint Martinusvesper in koor Martinikerk
• Zaterdagavond 11 november, 20.00-21.30 uur – ‘Sites of Memory’ speelt delen uit hun theatervoorstelling Free to be free over slavernij, gevolgd door twee paneldiscussies in schip Martinikerk

 

Uitdelen Voederbieten

Zaterdag 4 november, 12.00-15.00 uur: Voederbietenuitdeling Vismarkt (OZ), Groningen

Dit jaar rijdt op zaterdag 4 november een boerenwagen boordevol voederbieten de Groninger binnenstad in. Draaiorgelman Joris ten Have rijdt met zijn Pronkjewail al spelende mee tot aan de kop van de Vismarkt. Aan de oostkant van de Vismarkt zal Volksvermaken samen met Museum aan de A gratis voederbieten uitdelen. Volksvermaken en Museum aan de A laten ter plaatse zien hoe je van een voederbiet een Sint Martinuslampion kunt maken. De uitdeling van de gratis voederbieten vindt in nauwe samenwerking met de Stichting Marktactiviteiten Groningen plaats. De bieten zullen in de week van 11 november ook bij verschillende basisscholen en de buitenschoolse opvang worden bezorgd. Op woensdagmiddag 8 november helpen medewerkers van het Museum aan de A en Volksvermakers kinderen mee om van voederbieten lampionnen te maken. Voederbieten en versiermateriaal zijn voorhanden. Deelname is gratis. Je hoeft je niet aan te melden. In een folder en op de website van Volksvermaken is een handleiding te vinden ‘Hoe maak je van een biet een lampion?’ (https://volksvermakengroningen.nl/sint-martinus).

 

Benefietmaaltijd

 

Dinsdag 7 november, 18.30-20.30 uur: Benefietmaaltijd, schip Martinikerk

De VVM, de Stichting Martinikerk en ’t Feithhuis organiseren deze benefietmaaltijd om gelden in te zamelen voor de maaltijdvoorziening in de nachtopvang voor dak- en thuislozen gedurende het komende jaar. Deze maaltijd, die ook de naam van ganzenmaaltijd draagt, wordt gehouden op dinsdag 7 november in het schip van de Martinikerk. De inloop is om 18.30 uur en de duur van de maaltijd is van 19.00 uur tot uiterlijk 20.30 uur. Commissaris van de Koning, de heer René Paas, zal die avond spreken.

Op woensdagavond 8 november opent de kerk de deuren voor de Groninger dak- en thuislozen. Zij worden daar voor via de verschillende opvangorganisaties voor uitgenodigd. Beeldend Muziektheatergezelschap Het Houten Huis verzorgt tijdens deze maaltijd een muzikale performance.

 

Sint Martinus-Verhalencafé

 

Woensdag 8 november, 20.00-22.00 uur: Sint Martinusverhalencafé, Museum aan de A, Brugstraat24, Groningen (inloop vanaf 19.30 uur)

Museum aan de A in Groningen nodigt Stadjers uit om verhalen over de viering van Sint Martinus te komen vertellen. Medewerking wordt onder meer verleend door de Groninger Archieven, die bij Museum aan de A een foto-expositie willen inrichten en door de Vereniging Stad & Lande. Die avond is ook de foto-expositie rond Sint Martinusgebruiken te bekijken.

 

Sint Martinusverhaal “THOMAS’ DROOM”

 

Vrijdag 10 november, 19.00-20.15 uur: Sint Martinusavond voor 8-12 jaar (inloop vanaf 18.30 uur via kerkdeuren, Martinikerkhof t.o. ’t Feithhuis).

De Vereniging Vrienden Martinikerk (VVM) nodigt de Groninger jeugd (8-12 jaar) uit om op vrijdagavond 10 november naar de Martinikerk te komen voor een gratis toegankelijk Sint Martinusevenement. Om 19.00 uur zal daar verhalenverteller Frank Belt optreden met zijn “Thomas’ droom”. Dat is een verhaal over een jongen die Sint Martinus als zijn grote voorbeeld ziet. Organist Eeuwe Zijlstra begeleidt de verhalenverteller op het orgel. Na afloop van de voorstelling kunnen de jongelui mee voor een wandeling over de gewelven van de Martinikerk of voor een beklimming van de Martinitoren. Daar moet je je voor aanmelden via vriendenmartinikerk@gmail.com. Tijdens die rondleidingen bespeelt Eeuwe Zijlstra het orgel. Dat concert kan ook apart worden bezocht. Alle onderdelen van deze bijzondere Sint Martinusavond zijn gratis te bezoeken.

 

Gulden Martinusweg en Kinderoptocht

 

Zaterdag 11 n

ovember, vanaf 13.30 uur: Sint Martinusoptocht en Gulden Martinusweg, Hereplein-Martinikerk, Groningen.

De jaarlijkse Sint Martinusoptocht gaat op zaterdag 11 november van start op het Hereplein. Alle kinderen met hun zelfgemaakte lampionnen mogen meelopen naar de Martinikerk. Verzamelen vanaf 13.30 uur en om 13.45 uur vertrekt de stoet met Sint Martinus te paard met in zijn gevolg Romeinse soldaten. De tocht wordt muzikaal begeleid door Showband Noordenveld uit Roden. De optocht wordt dit jaar gecombineerd met de Gulden Martinusweg. Deze begint op 1 november vanuit het stadhuis van Utrecht en eindigt in de Martinikerk als deel van het Europese netwerk van ‘Routes de Saint Martin’.

Het plan voor de Gulden Martinusweg bestaat al langer. Mede op uitnodiging van het landelijk Martinusberaad liepen Tjerk Ridder en zijn ezel Lodewijk in 2018 vanuit de Franse Sint Martinusstad Tours via Parijs naar collega-Sint Martinusstad Utrecht en vervolgens over de afsluitdijk naar Groningen, dat ook de heilige Martinus als schutspatroon heeft. Het Groninger Sint Martinusberaad ontwikkelde op zijn beurt samen met de organisatoren van ‘Tocht om de Noord’ een Sint Martinusroute vanuit Utrecht, via Arnhem, de Hanzesteden langs de IJssel en vervolgens dwars door Drenthe naar Groningen. Ze maakten daarbij onder meer gebruik van de eerste ANWB-wandelroute uit 1914, de Hanzeroute en het Jacobspad.

Op het Hereplein sluiten ook de wandelaars van de jaarlijkse Pronkjewailtocht aan op weg naar de Martinikerk. De wandelaars worden in het schip van de Martinikerk ontvangen en de kinderen kunnen in de kapel van de kerk aan de lampionnenwedstrijd deelnemen. Die wedstrijd is om 15.30 uur afgelopen, zodat de kinderen nog voldoende tijd hebben om met hun lampion langs de deuren te gaan.

 

Sites of Memory

 

Zaterdag 11 november, 20.00-21.30 uur: ‘Sites of Memory’ speelt delen uit Free to be Free over slavernij, schip Martinikerk

160 jaar geleden werd bij Nederlandse wet de slavernij afgeschaft. Ruim 45.000 tot slaaf gemaakten in Suriname en de Nederlandse Antillen kwamen vrij. Maar omdat een groot deel van hen verplicht werd om onder staatstoezicht nog tien jaar op de plantages te blijven werken, gedenken we inmiddels jaarlijks op 30 juni en 1 juli ‘Keti Koti’ (gebroken ketenen). De rol van de kerk in het slavernijverleden is op zijn best ambivalent te noemen. De voorloper van de PKN zorgde voor een theologische fundering en maakte slavenhandel en uitbuiting ethisch toelaatbaar. De tijden veranderen, mede door groeiend zelfbewustzijn van zwarte mensen en zwarte kerken. Diaconie in Stad, van de protestantse gemeente in Groningen, heeft om die reden de Amsterdamse theatergroep Sites of Memory (https://www.sitesofmemory.nl/) uitgenodigd om op Sint Martinusavond in de Martinikerk delen uit hun jongste voorstelling Free to be Free te spelen, gevolgd door enkele paneldiscussies.

 

Sint Martinusberaad Groningen

 

In de gemeente Groningen werken Diaconie in Stad, Vereniging Vrienden Martinikerk (VVM), Stichting Martinikerk, de Binnenstadskerken Groningen (BG), Beeldend Muziektheatergezelschap Het Houten Huis en de Koninklijke Vereeniging voor Volksvermaken (KVVV) nauw samen binnen het Sint Martinusberaad.

VAN VOEDERBIET TOT LAMPION

Hoe maak je eigenlijk een lampion van een voederbiet? Dat laten we zien in het filmpje hieronder. Daaronder kun je het nog eens nalezen.

HOE MAAK JE EIGENLIJK VAN EEN VOEDERBIET EEN LAMPION

1. Snijd met een scherp mes een plak van ± 1½ centimeter van de bovenkant van de biet af. Leg het kapje opzij; hier sluit je later de lampion mee af. Vraag iemand om je hiermee te helpen.
2. Hol de biet uit. Het vruchtvlees van de biet is taai, dus uithollen met een mes of lepel kan, maar is lastig. Met een vlinderboor op een accuboormachine vermaal je het vruchtvlees, waarna je het er eenvoudig uit kunt scheppen. Ook met een appelboor kun je de biet uithollen, dit duurt echter wel langer. Je werkt het veiligst als je de biet goed vastzet, bijvoorbeeld in een grote bloempot gevuld met aarde of klei. Hol de biet uit tot je een wand van ongeveer 1 à 2 centimeter overhoudt. Hoe meer je de biet uitholt, hoe mooier hij doorschijnt. Onderin maak je een kuiltje waarin je een kaars of waxinelichtje kunt doen.
3. Snijd met een scherp mes figuren uit. Je kunt kiezen voor een gezicht, of versier de lampion rondom met kleine uitsparingen. Je kunt de figuren helemaal uitsnijden, maar door de schil hier en daar in te kerven creëer je ook mooie lichteffecten. Je kunt de lampion ook nog verder aankleden: haren van raffia en touw; oren van karton. Je kunt van alles bedenken.
4. Maak aan weerszijden aan de bovenkant van de biet een gaatje. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld een hamer en spijker of een priem, of boor een gaatje met de boormachine. Rijg er een stevig touw door, waar je de lampion aan kunt dragen.
5. Leg het kapje op de biet en maak een paar gaatjes in het kapje voor de luchttoevoer en er recht onder een gaatje in de biet. Door ook hier een touw doorheen te rijgen, houd je het deksel op zijn plaats. Plaats een brandend waxinelichtje in de biet en de lampion is klaar voor gebruik

Sint Martinus is naast het kinderfeest vooral een Dag van het Delen en van Barmhartigheid.