Er is dit jaar een uitgebreid cultureel programma. Zo zijn er onder andere tentoonstellingen, lezingen en zijn er concerten van klassiek tot meezingers.
Ook verschijnen er dit jaar veel nieuwe boeken over het rampjaar 1672. In onderstaand menu vind je meer informatie over deze activiteiten.
Cultureel programma
Boeken
Tijdens de herdenking van het rampjaar zullen er vele publicaties verschijnen. Voor iedereen die meer wil weten over 1672 een bron van informatie. Hieronder staat een overzicht van te verschijnen boeken in 2022.
- Albertine Agnes, de vrouw de Friesland redde…
- Een Schricklijck Jaer, Ineke den Hollander
- De laatste bom voor Bommen Berend, Ijsbrand Oost
- Hiëronymus van Beverningk, topdiplomaat in het Rampjaar
- Rampjaar 1672, Luc Panhuysen
- Cordon van Holland, Harm Hoogendoorn
- Vestingsteden van Goud, Jan van Es en Bernt Feis
- De Veertigjarige Oorlog, Olaf van Nimwegen
- Nederlands Gouden Eeuw, Maarten Prak
Albertine Agnes, de vrouw de Friesland redde…
Albertine Agnes (1634-1696) was een van de opmerkelijkste vrouwen uit de Nederlandse Gouden Eeuw. Als prinses van Oranje trad ze na de dood van haar man op als regentes van de noordelijke provincies, die in het Rampjaar werden belaagd door de Duitse bisschop Bernard van Galen, bijgenaamd Bommen Berend. Zij wist Friesland op spectaculaire wijze – met inzet van de Friese Waterlinie – te behoeden voor een inval van de oorlogszuchtige bisschop.
Historica Sunny Jansen schreef haar biografie, die in april 2022 verschijnt.
Een Schricklijck Jaer, Ineke den Hollander
In het Rampjaar 1672 waren er veel steden in het noorden die zich zonder slag of stoot overgaven aan Bommenberend; de bestuurders werden vaak omgekocht. Maar er waren ook steden zich dapper teweer stelden, zoals o.m. Bourtange, Groningen, Blokwijl en Coevorden.
Oorlog bestaat echter niet alleen uit legeraanvoerders, soldaten, omtrekkende bewegingen en wapens. Oorlog gaat ook over gewone mensen in een ontwrichte maatschappij. Die gewone mensen in deze uitzonderlijke situatie passeren in dit boek eveneens de revue, daar waar ze door hun nagelaten brieven, dagboeken en rekeningen weer tot leven gewekt kunnen worden. Hoe zag hun maatschappij eruit, hoe leefden zij samen: de regenten, de predikanten, de burgers, de boeren? De hoofdrolspelers van het jaar 1672, zowel vriend als vijand, hebben een apart podium gekregen in dit boek.
Het gaat vooral over de lotgevallen van inwoners in de steden Coevorden en Groningen. Want juist daar worden op het dieptepunt van het Rampjaar 1672 twee belangrijke overwinningen geboekt. Twee zeges die het moreel in het westen, dat inmiddels tot onder nul gedaald was, weer flink wisten op te vijzelen. Desondanks behandelen de meeste boeken over deze periode de gebeurtenissen in het noordoosten slechts marginaal. Meestal ligt de focus op het machtige en rijke Holland. Onterecht en Een Schricklijck Jaer laat de geschiedenis voor het noorden van de Republiek tot zijn recht komen.
In juni komt het boek uit, met als titel Een Schricklijck Jaer.
Een Schricklijck Jaer, Ineke den Hollander
Stripboek ”De laatste bom voor Bommen Berend”, Ijsbrand Oost
Om het historisch besef van 1672 bij de jeugd te vergroten en bij te dragen aan een blijvend levendig herdenken van het Groningens Ontzet, gaan de KVvV en GO350 de aankomende vijf jaar gratis de Strip “Een laatste bom voor Bommen Berend” weggeven aan de kinderen van groep 8 in Groningen en omstreken. De strip is tevens onderdeel van het educatieproject.
In de strip worden twee kinderen teruggeworpen naar 1672 waar ze een fantastisch avontuur beleven en zelfs hun over-overgrootvader moeten helpen in de strijd tegen Bommen Berend.
Media juni van dit jaar wordt de strip gelanceerd en zal vanaf september worden uitgedeeld op de scholen. Er komt ook een commerciële versie en eventueel nog een versie in het Gronings.
Hiëronymus van Beverningk, topdiplomaat in het Rampjaar
Klem tussen Johan de Witt en Willem III. Zo kan men de positie van de Goudse regent en diplomaat Hiëronymus van Beverningk in 1672 het beste kenschetsen. Aanvankelijk steunt hij het bewind van raadpensionaris De Witt, maar geleidelijk verandert hij van gedachten. In het Rampjaar ziet hij voor prins Willem III wel een toekomst weggelegd in de Republiek en streed hij aan de zijde van Willem III. Na de moord op de gebroeders De Witt vreesde hij voor zijn leven. Maar Willem III, inmiddels stadhouder, zorgde ervoor dat zijn politieke vrienden geen wraak namen. Zo kon Van Beverningk zijn diplomatieke carrière weer oppakken. Afgelopen maandag bood historicus en schrijver dr. Wout Troost het eerste exemplaar aan burgemeester Pieter Verhoeve van Gouda aan.
Wout Troost, Hiëronymus van Beverningk tijdens het Rampjaar 1672, uitg. Walburgpers, prijs € 19,99.
Rampjaar 1672, Luc Panhuysen
Het standaardwerk over de lotgevallen van de familie Van Reede in het Rampjaar, briljant geschreven door historicus Luc Panhuysen.
Uitg. Olympus, Paperback, 978904670123, 6e druk, 480 pagina’s, prijs € 21,99.
Cordon van Holland, Harm Hoogendoorn
Cartografische beschrijving van de Oude Hollandse Waterlinie met nieuwe inzichten over o.m. de waterschapsgeschiedenis van de linie. Schitterend geïllustreerd met veel kaartmateriaal.
Uitg. Stichting Oude Hollandse Waterlinie, gebonden uitgave, formaat 29 x 22 cm, 140 pagina’s, prijs € 14,95.
Vestingsteden van Goud, Jan van Es en Bernt Feis,
Wandelgids voor de Oude Hollandse Waterlinie, met ca 250 km aan lange afstandsroutes en waterlinie-ommetjes door de vestingsteden. Met meer dan 200 illustraties.
Uitg. Stichting Oude Hollandse Waterlinie, gebonden uitgave, formaat 17 x 25 cm, 144 pagina’s, prijs € 14,95.
De Veertigjarige Oorlog, Olaf van Nimwegen
Het Rampjaar 1672 was het begin van een titanenstrijd tussen de kleine Republiek, onder leiding van stadhouder-koning Willem III en het machtige Frankrijk onder de Zonnekoning Lodewijk XIV. Dankzij een brede Europese coalitie wist Willem III het expansieve Frankrijk in toom te houden. Een uitputtende oorlog die duurde tot het begin van de 18e eeuw en honderdduizenden slachtoffers telde…
Paperback 416 blz., Uitgeverij Prometheus, ISBN: 9789044638714, prijs € 25.
Nederlands Gouden Eeuw, Maarten Prak
Rembrandt, Johan de Witt, Michiel de Ruyter – het zijn nog steeds bekende Nederlanders, ook al zijn ze intussen meer dan driehonderd jaar dood. Tijdens deze periode, die bekend is geworden als de Nederlandse Gouden Eeuw, werden de Nederlanders zowel bewonderd als gevreesd. Het verhaalt van de Nederlanders in tijden van economische voorspoed, religieuze tolerantie en culturele bloei, maar ook van de vele oorlogen die Nederland voerde en natuurlijk de slavernij. Hoe kon dit allemaal tegelijk gebeuren?
Paperback 368 p., Uitgeverij Prometheus, ISBN 9789044645576 prijs € 27,50
Muziek Programma
In dit jubileumjaar zijn er veel muzikale activiteiten. Er is in elk genre wel een passend concert te vinden.
Voor ieder wat wils!
- Het Nachtegaaltje
- Concert Regio Orkest
- Jeugdmusical Bommen Berend
- Dweilorkesten
- Muziek in de horeca
- Bommen Berend Muziektheater
- Zomertoer RADIONL / Hollandsche avond
- Lunchconcert Martinikerk
Het Nagtegaeltje
De studentencompagnie zong in 1672 het lied Het Nagtegaeltje op de stadswallen om de vijand af te leiden.
Dit lied krijg dit jaar in opdracht van GO350 een modern jasje. Het lied wordt aangepast door geboren Groninger Djurre de Haan (Awkward I). Liedjesschrijver en muzikant Djurre de Haan is bekend van drie zeer enthousiast ontvangen albums, twee gouden kalf nominaties en als componist bij verschillende theaterproducties, films en tv series.
Het nummer is in juni volledig opgenomen en uitgekomen. Het is al meerdere keren gezongen door groep 7 van de St. Michaelschool, oa bij de officiële presentatie van het leer- en doeboekje ”Die Schelm zal de stad nooit krijgen”.
Het nummer is beluisteren via youtube, spotify en andere streamingsdiensten.
Door Willem Kolvoort is een illustratie van het Nagtegaeltje gemaakt. Deze is ook verkrijgbaar op tshirts. Te koop via de link hieronder.
Foto Djurre de Haan. Gemaakt door Tim Knol
Concert Regio Orkesten
Zaterdag 27 augustus treden orkesten In Corpore en Juliana op.
Het orkest In Corpore uit Wagenborgen bestaat uit 40 leden en staat vanaf het seizoen 2018-2019 o.l.v. Aline Werkman. Het orkest neemt regelmatig deel aan concertwedstrijden en de resultaten die in het verleden behaald zijn, geven het orkest het recht om uit te komen in de 3e divisie.
Ook verzorgt het orkest zelf een aantal concerten per jaar en wordt medewerking verleend aan diverse kerkdiensten.
Het repertoire van het orkest is zeer breed te noemen en loopt van klassiek tot lichte muziek, waarbij met de keuze van nieuwe werken zeer sterk rekening gehouden wordt met het publiek.
Het fanfareorkest heeft concerten gegeven met o.a. Nevsky Brass uit St Petersburg, Fryslân Brass, BoneBrass Ensemble, Nanaimo Concert Band (Canada), het mannenkoor “Albatros”, Vrouw Holland en orkesten en koren uit de regio. In 2013 is een een concert gegeven met de coverband Diep Triest.
Het orkest Juliana uit Aduard is onderdeel van Chrstelijke Muziekvereniging Juliana. De muziekvereniging is opgericht op 22 september 1924. Het A-orkest Juliana komt uit in de vierde divisie.
De orkesten spelen zaterdag 27 augustus om 14.00 en 15.00 uur op de Grote Markt.
Jeugdmusical Bommen Berend
Groningen 1672, bakkersdochter Zwaantje en zoon van een bierbrouwer Tammo verzetten zich samen met hun vrienden tegen het geweld van Bommen Berend. Ze laten zich door de aanhoudende bommenregen niet klein krijgen en proberen hun leven zo goed mogelijk voort te zetten. Met hun liedjes bespotten ze de vijand, totdat ze tijdens een nachtelijke expeditie op zoek naar eten deze tegen het lijf lopen. En hij blijkt lang niet zo beestachtig en lelijk als gedacht. Zwaantje en de Westfaalse Heinz vallen als een blok voor elkaar. Maar liefde voor de vijand in oorlogstijd, dat heeft toch geen schijn van kans?
Romeo en Julia, West Side Story, Bommen Berend Muziektheater. Echte liefde maalt niet om afkomst, kleur of nationaliteit. Aan het einde van het verhaal vieren we met z’n allen, Westfaal en Groninger, ‘poep’ en Stadjer, het Groningens Ontzet. Zodat we niet vergeten dat Bommen Berend hier ooit is geweest.
De voorstellingen zijn op 26 en 27 augustus op de binnenplaats bij het Museum aan de a.
Dweilorkesten
Dweilorkesten in de binnenstad
Zaterdag 27 augustus
10.00 – 12.00 uur: Bierspiekers
12.00 – 14.00 uur: Partyband Eveneband
14.00 – 16.00 uur: The Entertainer
16.00 – 18.00 uur: Post Its
Muziek in de horeca
Informatie volgt.
Bommen Berend Muziektheater
Het concert is op zondag 28 augustus 2022 in Cultuurcentrum De Oosterpoort/SPOT om:
-14.30 uur
-19.30 uur
Prijs ticket: € 16.50
Zomertoer RADIONL / Hollandsche avond
Zaterdag 27 augustus vieren we feest op de Grote Markt met de RADIONL Zomertoer!
Tijdens de zomermaanden komt RADIONL naar je toe met een gratis toegankelijk evenement: de RADIONL Zomertoer! Bekende Nederlandse artiesten en aanstormend talent zullen optreden en dat wordt live vanaf de locatie landelijk op de radio uitgezonden.
Grote Markt van 17.30uur tot 0.00 uur.
Bommenberend Sietze de Vries lunchpauzeconcert in de Martinikerk
Sietze de Vries zal in het kader van 350 jarig Gronings Ontzet op het orgel een spetterend concert geven met slagwerk en trompet. Toegang € 2,-
Datum & tijd
26-08-2022 om 12:45
Aanvullende informatie
Sietze de Vries is internationaal werkzaam als concertorganist en kerkmusicus. Hij ontving zijn orgelopleiding onder anderen van Wim van Beek en Jos van der Kooy. Bij laatstgenoemde docent studeerde hij eveneens improvisatie, net als bij de illustere Jan Jongepier. Naast zijn bachelor en master diploma’s, is hij in het bezit van de bevoegdheidsverklaring I Kerkmuziek en de aantekening improvisatie.
Tijdens en na zijn studie aan de conservatoria van Groningen en Den Haag maakte hij naam door niet minder dan vijftien prijzen te winnen bij diverse orgelconcoursen. Een afsluitend hoogtepunt van deze periode was het winnen van het internationale improvisatieconcours te Haarlem in 2002.
In het nieuwe millennium nam de carrière van Sietze de Vries ook internationaal een hoge vlucht: hij concerteert, doceert en jureert in vele Europese landen, maar ook in de Verenigde Staten, Canada, Rusland, Zuid-Afrika en Australië. Als docent is hij verbonden aan het Prins Claus Conservatorium te Groningen en hij is organist van de Groningse Martinikerk als opvolger van Wim van Beek. In zijn functie van artistiek leider van het Orgel Educatie Centrum Groningen, promoot hij het historische orgelbezit van de provincie, met als uitvalsbasis de Petruskerk te Leens.
Theatergroep Waark
Voorstelling Staait n Bisschop veur Stad
Een luchtige en muzikale theatervoorstelling over de verhalen van bekende en onbekende mensen tijdens het Beleg van Groningen.
Staait n Bisschop veur Stad is een theatervoorstelling in het Gronings met grote verhalen van bekende en onbekende mensen tijdens het beleg van Groningen door Bommend Berend. Een luchtige en muzikale voorstelling vol liefde, intriges, spanning en humor in een historisch decor. Voor alle Groningers, uit Stad èn Ommeland.
Terwijl Helpman wordt platgebrand, het Westerkwartier wordt geplunderd en bij Oosterhoogebrug en Aduarderzijl wordt gevochten, gaat het leven in Stad zo goed en zo kwaad als het kan door. De ‘gewone mensen’ van Stad en Ommeland krijgen in Staait n Bisschop veur Stad eindelijk een stem.
De voorstelling Staait n Bisschop veur Stad van theatergroep WAARK is geschreven en geregisseerd door Just Vink (Theater te Water). De vertaling naar het Gronings is van Ben Smit. Beleef deze nieuwe theaterproductie van WAARK vanaf oktober 2022 tot en met mei 2023 in de theaters en dorpshuizen.
Het verhaal
In Staait n Bisschop veur Stad ontmoet je boer Boele en boerin Grytha uit het toenmalig dorp Helpman. Boele heeft hun kapitaal begraven onder de appelboom in de tuin. Hij vlucht met zijn vrouw naar Stad en denkt dat het geld veilig is, totdat de bisschop van Munster zijn legerkamp opslaat in Helpman. Dan slaat de paniek toe en besluit Boele zijn geld op te halen…
Door de gebeurtenissen in en rond de stad maak je kennis met een bonte stoet aan personages. Behalve boer Boele en boerin Grytha uit Helpman spelen Wijnant, een katholieke soldaat uit de Stad en zijn geheime protestantse liefde, Wypie een belangrijke rol. De levens van de vier raken steeds meer met elkaar verweven.
Deze ontwikkelingen en meer spelen zich af tegen de achtergrond van een belegerde stad. Lukt het boer
Boele om zijn geld op te graven onder de ogen van de belegeraars? En hoe kunnen Wijnant en Wypie openlijk geliefden worden zonder hun ouders teleur te stellen?
Dit jaar vieren we 350 jaar Gronings Ontzet en daarom pakt Theatergroep WAARK groot uit. WAARK is na bijna vijftig jaar en vijfendertig producties een begrip in Groningen en Drenthe. Ontstaan in 1973 op initiatief van de Stadsschouwburg in Groningen, opereert het gezelschap sinds 1981 zelfstandig. WAARK staat voor Groningstalig theater van hoge kwaliteit.
SPEELLIJST
vrijdag 14 oktober
TRY-OUT
Groningen
zaterdag 15 oktober
Groningen
zondag 16 oktober
Groningen
vrijdag 21 oktober
Onnen
zaterdag 22 oktober
Winsum
donderdag 27 oktober
Hoogezand
zaterdag 29 oktober
Zuidlaarderveen
zondag 30 oktober
Losdorp
vrijdag 04 november
Niehove
zaterdag 05 november
Garrelsweer
zaterdag 12 november
Pieterburen
vrijdag 18 november
Thesinge
zaterdag 19 november
Schouwerzijl
zondag 20 november
Oosterhoogebrug
donderdag 24 november
Delfzijl
vrijdag 25 november
Roden
zaterdag 26 november
Nuis
vrijdag 03 februari 2023
Oostwold
zaterdag 04 februari 2023
Wirdum
zondag 12 februari 2023
Warfhuizen
zaterdag 18 februari 2023
Annen
zondag 19 februari 2023
Norg
zaterdag 04 maart 2023
Middelstum
donderdag 09 maart 2023
Eelde
zondag 12 maart 2023
Valthermond
vrijdag 17 maart 2023
Kloosterburen
zaterdag 18 maart 2023
Appingedam
vrijdag 24 maart 2023
Onderdendam
zaterdag 25 maart 2023
Zuidhorn
zaterdag 15 april 2023
Emmen
zondag 16 april 2023
Grolloo
vrijdag 21 april 2023
Grijpskerk
zaterdag 22 april 2023
Borgercompagnie
donderdag 11 mei 2023
Stadskanaal
zondag 21 mei 2023
Groningen
Lezingen
In dit jubileumjaar zijn er veel activiteiten.
Lezingen
Lezingenserie (cursus) 350 jaar Rampjaar 1672 in 3 avonden.
In het kader van 350 jaar “Gronings Ontzet” biedt Cultuurhistorisch Bureau Siste Viator een lezingenserie aan over de gebeurtenissen rond het Rampjaar. Historicus Jochem Abbes zal op 3 avonden nader ingaan op de achtergrond van deze buitengewoon boeiende periode uit onze vaderlandse geschiedenis.
De lezingenserie (cursus) is als volgt ingedeeld: 1. het voorspel (1650-1670); 2. de aanval
(1670-1674) en 3. het naspel (1674-1713).
Locaties en data:
Groningen, Huis Fontein (Zoutstraat 16): 7 juni – 14 juni – 21 juni.
Ter Apel, Hessebibliotheek (Molenplein 25): 10 mei – 17 mei – 24 mei.
Winschoten, Lutherse kerk (Vissersdijk 70): 11 mei – 18 mei – 25 mei.
Aanvangstijdstip: 20.00 u. (inloop 19.45 u.). Kosten deelname voor alle drie avonden: € 45,-
(€ 15,- per avond; consumpties inbegrepen).
Aanmelden kan via: jochemabbes@sisteviator.nl. Na aanmelding ontvangt u nadere
informatie en een bevestiging van deelname.
Toelichting
Dit jaar wordt op vele plaatsen het roemruchte Rampjaar 1672 herdacht. Koning Lodewijk XIV van
Frankrijk, koning Karel II van Engeland, prinsbisschop Christoph Bernhard van Galen van Munster en prinsbisschop Maximiliaan Hendrik van Beieren van Keulen verklaarden de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden de oorlog en vielen het land aan. “Het volk was redeloos, de regenten radeloos en het land reddeloos” luidt de bekende typering in de vaderlandse geschiedenisboeken. Ondanks het uitgekiende diplomatieke (en spionage-) netwerk van de Hollandse raadpensionaris Johan de Witt, ontsnapte het geheim Verdrag van Dover van 1 juni 1670 aan zijn aandacht. De gevolgen leken aanvankelijk desastreus, maar de Hollandse Waterlinie hield stand en admiraal
Michiel Adriaansz. de Ruyter wist de Engelse en Franse vloten in de Slag bij Solebay op afstand te houden. De prins van Oranje werd ondertussen als redder in nood als kapitein-generaal aangesteld, terwijl De Witt en zijn broer werden geslachtofferd in een voor Nederlandse begrippen afgrijselijke lynchpartij. De prinsbisschop van Munster was ondertussen het oosten en het noorden van het land binnengevallen en richtte na de verovering van Oost-Groningen en Coevorden zijn pijlen op de stad Groningen. De “Stadjers” hielden echter stand en op 28 augustus staakten de Munsterse troepen het
vuren. De Munsterse aanval bracht in de provincies Groningen en Drenthe heel wat teweeg, met hoogte- en dieptepunten in het krijgsverloop. De verdediging verliep aanvankelijk rampzalig, waarbij het standhouden van Bourtange dankzij de onvermurwbare commandeur Johan Bernhard Prott één van de weinige lichtpunten was. Hoewel de Republiek bijna onder de voet was gelopen, keerde door toevallige en berekende kansen het tij en herstelde de veerkracht van de bevolking. Op bijna
miraculeuze wijze overleefde de Republiek de bijna fatale oorlog, maar het hoogtepunt van de Gouden Eeuw was voorbij, zo bleek in de jaren daarna.
Groningens Ontzet voor Dummies
Informatie volgt
Rijkuniversiteit Groningen
15:00 -16:30 – Aula Academiegebouw
Als onderdeel van de viering wordt een symposium gehouden, met de titel ‘Verzet en vrijheid: Het Gronings Ontzet van 1672 en de Universiteit’. Er worden vier lezingen gegeven in het Academiegebouw, met muzikale ondersteuning. Een uitgewerkte versie van de lezingen wordt uitgegeven in boekvorm.
Het symposium vindt plaats op 27 augustus, 15.00-16.30, in de Aula van het Academiegebouw.
Lezing 1
Dr. Benjamin van der Linde – ‘Niet alleen Groningen: De veldtocht van Bernard van Galen en de rol van de Duitse grensregio’s’
Van der Linde behandelt de geopolitieke context van het conflict tussen de Republiek der Nederlanden en het bisdom Münster met zijn bondgenoten. De oorlog begon in het Heilige Roomse Rijk, waar grote gebieden, zoals Emsland en Oost-Friesland, eveneens rechtstreeks werden getroffen. De Dijlerschans, vlakbij de grens van de provincie Groningen, werd veroverd en de invasie van Oost-Friesland werd alleen voorkomen door het succes van de Nederlandse militie. In Oost-Friesland zijn Nederlandse troepen gestationeerd geweest, in de garnizoenen van Emden en Leerort. Het conflict was niet alleen een aanval op de Republiek en vooral op Groningen, maar ook andere grensregio’s waren erbij betrokken.
Benjamin van der Linde is freelance historicus. Zijn onderzoek is gericht op de betrekkingen tussen Nederland en Oost-Friesland in de vroegmoderne tijd. Zijn meest recente boek is Das Leibregiment der friesischen Statthalter.
Lezing 2
Dr. Joop Koopmans – ‘Bommen Berend als agressor en het nieuws van 1672’
Koopmans gaat nader in op de claims, de oorlogvoering en de diplomatie van de bisschop van Münster, Bernard van Galen. Aan de orde komen de Munsterse Oorlogen, de reacties van tegenstanders in het noordoosten van Nederland en het beleg en ontzet van Groningen in de maanden juli en augustus 1672. Dit laatste bespreekt Koopmans aan de hand van het nieuws over de belegering dat in 1672 werd verspreid. Wat kwam naar buiten en hoeveel kreeg de bevolking van Nederland hierover te horen via de media van de tijd? Valt de spanning en onzekerheid te vergelijken met die tijdens de oorlog in Oekraïne in 2022?
Joop W. Koopmans is universitair hoofddocent Vroegmoderne Geschiedenis aan de RUG. Zijn onderzoek en onderwijs zijn gericht op de geschiedenis van politiek en media in vroegmodern Europa (zie interview). Zijn meest recente boek is Het nieuws verbeeld: Oorlog en vrede in de titelprenten van de Europische Mercurius (1690-1750). Ook werkte hij mee aan een tv-programma over de Tachtigjarige Oorlog en stadhouder Willem Lodewijk.
Lezing 3
Dr. Judith Brouwer – ‘“Groningen constant/ Behout van ’t lant”: reacties op het ontzet’
Brouwer bespreekt de vraag hoe de bevolking buiten Groningen reageerde op de belegering en het ontzet. Hiermee borduurt zij voort op het thema nieuwsvoorziening uit de vorige voordracht. Zij beantwoordt de vraag onder meer aan de hand van nooit aangekomen brieven uit de gewesten Holland en Zeeland, gedichten en pamfletten. Wat was het belang van de belegering en het ontzet? Wat riepen de gebeurtenissen in het Noorden op daarbuiten? En hoe reageerden de mensen op de informatie die hen bereikte?
Judith Brouwer is datacurator bij het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis voor het NWO-onderzoeksproject ‘Golden Agents: Creative Industries and the Making of the Dutch Golden Age’, dat ingaat op de creatieve industrie te Amsterdam in de ‘Gouden Eeuw’. Tevens is zij research data manager voor de collectie onderzoeksdata van het Meertens Instituut. In 2013 promoveerde zij aan de RUG op het proefschrift Levenstekens: Gekaapte brieven uit het Rampjaar 1672. Zij werkte mee aan de tv-programma’s Brieven boven water en De strijd om het Binnenhof.
Lezing 4
Dr. Arjen Dijkstra – ‘De academische gemeenschap in staat van beleg: De Groningse universiteit in 1672’
Dijkstra beschrijft het beleg van Groningen in 1672 vanuit de academische gemeenschap. Studenten en hoogleraren speelden een actieve rol bij de aanloop naar het beleg van Bommen Berend, bij de verdediging van de stad Groningen en bij de nasleep. Beroemd is het verhaal dat studenten ’s nachts de vijandelijke soldaten uit hun slaap hielden luid door liederen te zingen. Natuurlijk gaat de betrokkenheid van Groninger studenten en professoren veel verder. In hoeverre was de rol van de academische gemeenschap cruciaal? En deze terugblik geeft ons ook de kans om te kijken hoe de Groningse universiteit de vrijheid zou vieren. Ook dat is onderdeel van onze academische geschiedenis.
Arjen Dijkstra is directeur van het Universiteitsmuseum Groningen. Zijn expertise betreffen de geschiedenis van wetenschap in relatie tot de samenleving en universitaire geschiedenis. Zijn meest recente publicatie is De Hemelbouwer: Een biografie van Eise Eisinga.
Horeca
In dit jubileumjaar zijn er veel activiteiten.
Boeskool festival
Zuidwolde verandert op zaterdag 27 augustus in een groot festivalterrein!
Het Bommen Berend Boeskoolfestival staat in het teken van twee dingen: boeskool (zuurkool) en 350 jaar Groningens Ontzet. Iedereen – binnen en buiten het dorp – is die dag welkom. Je kunt lezingen bezoeken of deelnemen aan rondleidingen en sportwedstrijden. En er is eten, muziek en een kinderprogramma. Het festival is een initiatief van Museum aan de A, Historische Vereniging gemeente Bedum en Stichting Platform Zuidwolde.
Die dag wordt het boekje BOESKOOL gepresenteerd. Daarin staan een fiets- én wandelroute over het unieke ‘boeskoolverleden’ van Zuidwolde. Rondom de boekpresentatie wordt het Bommen Berend Boeskoolfestival georganiseerd. Deelnemers die op die dag de routes fietsen en wandelen worden onderweg getrakteerd op allerlei extra’s. Van koolboerderijen bezichtigen tot rondleidingen door kerken. ’s Avonds is er feest langs het Boterdiep!
Het dagprogramma én het routeboekje zijn geheel gratis. Het routeboekje blijft ook na 27 augustus beschikbaar en af te halen bij de VVV Bedum; je kunt de routes op elk moment wandelen of fietsen. De ‘extra’ openstellingen en rondleidingen zijn echter alleen op 27 augustus.
Meer informatie over de activiteiten is te vinden op www.boeskoolfestival.nl.
Historische rijtoer
Historische rijtoer en presentatie op 27 augustus
Eén van de spectaculairste evenementen tijdens de viering zal een historische optocht met koetsen en paarden door de Stad en een presentatie op de Grote Markt van ongeveer 40 historische personages zijn.
Uiteraard zullen Rabenhaupt en Bommen Berend niet ontbreken, maar daarnaast geven bijvoorbeeld ook Lodewijk XIV uit Frankrijk en George II uit Engeland met hun eega’s en vele andere betrokkenen bij het rampjaar 1672 en hoogwaardigheidsbekleders van nadien acte de présence. Dit alles mogelijk gemaakt door samenwerking met de Stichting Oud Oranje die reeds meer dan twee decennia op de meest fantastische locaties in Nederland en daarbuiten met veel plezier tot in de puntjes nagemaakte vorstelijke kostuums tonen. Voor een indruk van al hun moois kunt u www.oud-oranje.nl bezoeken.
De optocht komt om 11.00 uur op de Ossenmarkt aan korte voor een presentatie na de Paardenkeuring en zal vanaf daar om 11.15 voorafgegaan door Gruno’s Postharmonie een rondtoer door de stad naar de Grote Markt maken.
Binnenstad/Grote Markt:
11.15 – 11.30: opstellen op het Lopende Diep
11.30: start van de route via het Lopende Diep NZ, Noorderhaven NZ, Oude Kijk in’t Jatstraat, Visserstraat, Hoge der A, Brugstraat, Akerkhof, Munnekeholm, Gedempte Zuiderdiep, Oosterstraat en Grote Markt – noordwestzijde Stadhuis
13.00 – 13.40: presentatie vanaf het podium op de Grote Markt
13.40 – 14.30: ‘meet and greet’ op de Grote Markt
Route heenweg:
Route terugweg:
14.30: vertrek vanaf de Grote Markt
Route via Gelkingestraat, Zuiderdiep, Stationsstraat, Emmaplein, Emmaviaduct, Parkweg en Paterswoldseweg
ca. 15.00: aankomst bij MartiniPlaza
Route via Gelkingestraat, Zuiderdiep, Stationsstraat, Emmaplein, Emmaviaduct, Parkweg en Paterswoldseweg
ca. 15.00: aankomst bij MartiniPlaza
Samenstelling van de historische optocht:
1. Gruno’s Post Harmonie.
2. Carl von Rabenhaupt (1602-1675) in 1672 de verdediger van de stad Groningen te paard
3. Sociabele :
Vier burgemeesters van de stad Groningen in 1672:
Johan van Julsingha en zijn echtgenote Wya Clinge
Sicco van Eeck en zijn echtgenote Hourelia Stala
Henricus Weremeus en zijn echtgenote Hester Beuckens
Warmolt van Ackema en zijn echtgenote Mechteld Judith van Aytta
4. Christoph Bernard Freiherr von Galen, bisschop van Münster (1606-1678) (Bommen Berend) te paard, vijand van de Republiek in het Rampjaar 1672
5. Blauwe Glas Landauer:
Maximilian Heinrich von Bayern (1621-1688), aartsbisschop van Keulen en vijand van de
Republiek in het Rampjaar 1672
Louis XIV (1638-1715), koning van Frankrijk (De Zonnekoning), vijand van de Republiek in het Rampjaar 1672
Marie Angelique de Scorailles (1661-1681), maîtresse van Louis XIV
Charles II (1630-1685), koning van Engeland en vijand van de Republiek in het Rampjaar 1672
6. Kimman Landauer:
Cornelis de Witt (1623-1672), leidend politiek figuur in de Republiek
Johan de Witt (1625-1672), raadpensionaris van het gewest Holland
Cornelis de Graeff (1599-1664), voogd van prins Willem III, de latere Koning-Stadhouder
Catharina Hooft, Vrijvrouwe van de Vrije en Hoge Heerlijkheid Purmerland en Ilpendam,
(1618-1691), echtgenote van Cornelis de Graeff
7. Landauer:
Prins Willem III van Oranje-Nassau (1650-1702; De Koning-Stadhouder vanaf 1689)
Prinses Mary II Stuart (1662-1694), echtgenote van prins Willem III
Friedrich Wilhelm I von Brandenburg (1620-1688) (De Grote Keurvorst), bondgenoot van de Republiek in het Rampjaar 1672
Louise Henriëtte, Gravin van Nassau (1627-1667), echtgenote van de Grote Keurvorst
8. Koets Koninklijke Vereeniging voor Volksvermaken Groningen:
Regentes Albertine Agnes (1634-1696) , weduwe van prins Willem Frederik van Nassau-Dietz
(1613-1664). Als regentes voor haar minderjarige zoon prins Hendrik Casimir II moest zij in het hoofd bieden tegen de aanval van Bommen Berend in het Rampjaar 1672
Prins Hendrik Casimir II (1657-1696) (als kind)
Regentes Henriëtte Amalia van Anhalt-Dessau (1666-1726), echtgenote van prins Hendrik
Casimir II
9. Friese sjees:
Johan Willem Friso (1687-1711), Prins van Oranje en Stadhouder van Friesland en Groningen
Maria Louise van Hessen-Kassel (1688-1765) (Marijke Meu of Maaike Meu), echtgenote van prins Johan Willem Friso
10. Commandeurskoets van de Compagnie tot Instandhouding van het Oude Gerij:
Stadhouder Willem IV (1711-1751)
Prinses Anna van Hannover (1709-1759), echtgenote van stadhouder Willem IV
Stadhouder Willem V (1748-1806) (Willem Batavus)
Prinses Wilhelmina van Pruisen (1751-1820), echtgenote van stadhouder Willem V
11. Senaatskoets van de Groninger Studentenvereniging Vindicat atque Polit:
Koning Willem I (1772-1843)
Koningin Wilhelmina van Pruisen (1774-1837)
Henriëtte Rijksgravin d’Oultremont de Wégimont (1792-1864), tweede echtgenote van
koning Willem I
(volgens het protocol van Vindicat rijdt er in het rijtuig een lid van de Senaat mee in senaatskleding)
12. Blauwe landauer:
Koning Willem II (1792-1849)
Koningin Anna Paulowna (1795-1865), echtgenote van koning Willem II
13. Crème Calèche:
Koning Willem III (1817-1890)
Koningin Sophie von Württemberg (1818-1877), eerste echtgenote van koning Willem III
Koningin Emma van Waldeck en Pyrmont (1858-1934), tweede echtgenote van koning Willem III
Prinses Wilhelmina (1880-1962) (als kind)
14. Witte Glas Landauer:
Koningin Wilhelmina (1880-1962)
Prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin (1876-1934), echtgenoot van koningin Wilhelmina
15. Rolls Royce Corniche II:
Koningin Juliana (1909-2004)
Prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld (1911-2004), echtgenoot van koningin Juliana
16. Boulevard tram:
Leden van de hofhouding
- Boeken
-
Boeken
Tijdens de herdenking van het rampjaar zullen er vele publicaties verschijnen. Voor iedereen die meer wil weten over 1672 een bron van informatie. Hieronder staat een overzicht van te verschijnen boeken in 2022.
- Albertine Agnes, de vrouw de Friesland redde…
- Een Schricklijck Jaer, Ineke den Hollander
- De laatste bom voor Bommen Berend, Ijsbrand Oost
- Hiëronymus van Beverningk, topdiplomaat in het Rampjaar
- Rampjaar 1672, Luc Panhuysen
- Cordon van Holland, Harm Hoogendoorn
- Vestingsteden van Goud, Jan van Es en Bernt Feis
- De Veertigjarige Oorlog, Olaf van Nimwegen
- Nederlands Gouden Eeuw, Maarten Prak
Albertine Agnes, de vrouw de Friesland redde…
Albertine Agnes (1634-1696) was een van de opmerkelijkste vrouwen uit de Nederlandse Gouden Eeuw. Als prinses van Oranje trad ze na de dood van haar man op als regentes van de noordelijke provincies, die in het Rampjaar werden belaagd door de Duitse bisschop Bernard van Galen, bijgenaamd Bommen Berend. Zij wist Friesland op spectaculaire wijze – met inzet van de Friese Waterlinie – te behoeden voor een inval van de oorlogszuchtige bisschop.
Historica Sunny Jansen schreef haar biografie, die in april 2022 verschijnt.
Een Schricklijck Jaer, Ineke den Hollander
In het Rampjaar 1672 waren er veel steden in het noorden die zich zonder slag of stoot overgaven aan Bommenberend; de bestuurders werden vaak omgekocht. Maar er waren ook steden zich dapper teweer stelden, zoals o.m. Bourtange, Groningen, Blokwijl en Coevorden.
Oorlog bestaat echter niet alleen uit legeraanvoerders, soldaten, omtrekkende bewegingen en wapens. Oorlog gaat ook over gewone mensen in een ontwrichte maatschappij. Die gewone mensen in deze uitzonderlijke situatie passeren in dit boek eveneens de revue, daar waar ze door hun nagelaten brieven, dagboeken en rekeningen weer tot leven gewekt kunnen worden. Hoe zag hun maatschappij eruit, hoe leefden zij samen: de regenten, de predikanten, de burgers, de boeren? De hoofdrolspelers van het jaar 1672, zowel vriend als vijand, hebben een apart podium gekregen in dit boek.
Het gaat vooral over de lotgevallen van inwoners in de steden Coevorden en Groningen. Want juist daar worden op het dieptepunt van het Rampjaar 1672 twee belangrijke overwinningen geboekt. Twee zeges die het moreel in het westen, dat inmiddels tot onder nul gedaald was, weer flink wisten op te vijzelen. Desondanks behandelen de meeste boeken over deze periode de gebeurtenissen in het noordoosten slechts marginaal. Meestal ligt de focus op het machtige en rijke Holland. Onterecht en Een Schricklijck Jaer laat de geschiedenis voor het noorden van de Republiek tot zijn recht komen.
In juni komt het boek uit, met als titel Een Schricklijck Jaer.
Een Schricklijck Jaer, Ineke den HollanderStripboek ”De laatste bom voor Bommen Berend”, Ijsbrand Oost
Om het historisch besef van 1672 bij de jeugd te vergroten en bij te dragen aan een blijvend levendig herdenken van het Groningens Ontzet, gaan de KVvV en GO350 de aankomende vijf jaar gratis de Strip “Een laatste bom voor Bommen Berend” weggeven aan de kinderen van groep 8 in Groningen en omstreken. De strip is tevens onderdeel van het educatieproject.
In de strip worden twee kinderen teruggeworpen naar 1672 waar ze een fantastisch avontuur beleven en zelfs hun over-overgrootvader moeten helpen in de strijd tegen Bommen Berend.Media juni van dit jaar wordt de strip gelanceerd en zal vanaf september worden uitgedeeld op de scholen. Er komt ook een commerciële versie en eventueel nog een versie in het Gronings.
Hiëronymus van Beverningk, topdiplomaat in het Rampjaar
Klem tussen Johan de Witt en Willem III. Zo kan men de positie van de Goudse regent en diplomaat Hiëronymus van Beverningk in 1672 het beste kenschetsen. Aanvankelijk steunt hij het bewind van raadpensionaris De Witt, maar geleidelijk verandert hij van gedachten. In het Rampjaar ziet hij voor prins Willem III wel een toekomst weggelegd in de Republiek en streed hij aan de zijde van Willem III. Na de moord op de gebroeders De Witt vreesde hij voor zijn leven. Maar Willem III, inmiddels stadhouder, zorgde ervoor dat zijn politieke vrienden geen wraak namen. Zo kon Van Beverningk zijn diplomatieke carrière weer oppakken. Afgelopen maandag bood historicus en schrijver dr. Wout Troost het eerste exemplaar aan burgemeester Pieter Verhoeve van Gouda aan.
Wout Troost, Hiëronymus van Beverningk tijdens het Rampjaar 1672, uitg. Walburgpers, prijs € 19,99.
Rampjaar 1672, Luc Panhuysen
Het standaardwerk over de lotgevallen van de familie Van Reede in het Rampjaar, briljant geschreven door historicus Luc Panhuysen.
Uitg. Olympus, Paperback, 978904670123, 6e druk, 480 pagina’s, prijs € 21,99.
Cordon van Holland, Harm Hoogendoorn
Cartografische beschrijving van de Oude Hollandse Waterlinie met nieuwe inzichten over o.m. de waterschapsgeschiedenis van de linie. Schitterend geïllustreerd met veel kaartmateriaal.
Uitg. Stichting Oude Hollandse Waterlinie, gebonden uitgave, formaat 29 x 22 cm, 140 pagina’s, prijs € 14,95.
Vestingsteden van Goud, Jan van Es en Bernt Feis,
Wandelgids voor de Oude Hollandse Waterlinie, met ca 250 km aan lange afstandsroutes en waterlinie-ommetjes door de vestingsteden. Met meer dan 200 illustraties.
Uitg. Stichting Oude Hollandse Waterlinie, gebonden uitgave, formaat 17 x 25 cm, 144 pagina’s, prijs € 14,95.
De Veertigjarige Oorlog, Olaf van Nimwegen
Het Rampjaar 1672 was het begin van een titanenstrijd tussen de kleine Republiek, onder leiding van stadhouder-koning Willem III en het machtige Frankrijk onder de Zonnekoning Lodewijk XIV. Dankzij een brede Europese coalitie wist Willem III het expansieve Frankrijk in toom te houden. Een uitputtende oorlog die duurde tot het begin van de 18e eeuw en honderdduizenden slachtoffers telde…
Paperback 416 blz., Uitgeverij Prometheus, ISBN: 9789044638714, prijs € 25.
Nederlands Gouden Eeuw, Maarten Prak
Rembrandt, Johan de Witt, Michiel de Ruyter – het zijn nog steeds bekende Nederlanders, ook al zijn ze intussen meer dan driehonderd jaar dood. Tijdens deze periode, die bekend is geworden als de Nederlandse Gouden Eeuw, werden de Nederlanders zowel bewonderd als gevreesd. Het verhaalt van de Nederlanders in tijden van economische voorspoed, religieuze tolerantie en culturele bloei, maar ook van de vele oorlogen die Nederland voerde en natuurlijk de slavernij. Hoe kon dit allemaal tegelijk gebeuren?
Paperback 368 p., Uitgeverij Prometheus, ISBN 9789044645576 prijs € 27,50
- Muziek
-
Muziek Programma
In dit jubileumjaar zijn er veel muzikale activiteiten. Er is in elk genre wel een passend concert te vinden.
Voor ieder wat wils!- Het Nachtegaaltje
- Concert Regio Orkest
- Jeugdmusical Bommen Berend
- Dweilorkesten
- Muziek in de horeca
- Bommen Berend Muziektheater
- Zomertoer RADIONL / Hollandsche avond
- Lunchconcert Martinikerk
Het Nagtegaeltje
De studentencompagnie zong in 1672 het lied Het Nagtegaeltje op de stadswallen om de vijand af te leiden.
Dit lied krijg dit jaar in opdracht van GO350 een modern jasje. Het lied wordt aangepast door geboren Groninger Djurre de Haan (Awkward I). Liedjesschrijver en muzikant Djurre de Haan is bekend van drie zeer enthousiast ontvangen albums, twee gouden kalf nominaties en als componist bij verschillende theaterproducties, films en tv series.
Het nummer is in juni volledig opgenomen en uitgekomen. Het is al meerdere keren gezongen door groep 7 van de St. Michaelschool, oa bij de officiële presentatie van het leer- en doeboekje ”Die Schelm zal de stad nooit krijgen”.
Het nummer is beluisteren via youtube, spotify en andere streamingsdiensten.
Door Willem Kolvoort is een illustratie van het Nagtegaeltje gemaakt. Deze is ook verkrijgbaar op tshirts. Te koop via de link hieronder.
Foto Djurre de Haan. Gemaakt door Tim Knol
Concert Regio Orkesten
Zaterdag 27 augustus treden orkesten In Corpore en Juliana op.
Het orkest In Corpore uit Wagenborgen bestaat uit 40 leden en staat vanaf het seizoen 2018-2019 o.l.v. Aline Werkman. Het orkest neemt regelmatig deel aan concertwedstrijden en de resultaten die in het verleden behaald zijn, geven het orkest het recht om uit te komen in de 3e divisie.
Ook verzorgt het orkest zelf een aantal concerten per jaar en wordt medewerking verleend aan diverse kerkdiensten.Het repertoire van het orkest is zeer breed te noemen en loopt van klassiek tot lichte muziek, waarbij met de keuze van nieuwe werken zeer sterk rekening gehouden wordt met het publiek.
Het fanfareorkest heeft concerten gegeven met o.a. Nevsky Brass uit St Petersburg, Fryslân Brass, BoneBrass Ensemble, Nanaimo Concert Band (Canada), het mannenkoor “Albatros”, Vrouw Holland en orkesten en koren uit de regio. In 2013 is een een concert gegeven met de coverband Diep Triest.
Het orkest Juliana uit Aduard is onderdeel van Chrstelijke Muziekvereniging Juliana. De muziekvereniging is opgericht op 22 september 1924. Het A-orkest Juliana komt uit in de vierde divisie.
De orkesten spelen zaterdag 27 augustus om 14.00 en 15.00 uur op de Grote Markt.
Jeugdmusical Bommen Berend
Groningen 1672, bakkersdochter Zwaantje en zoon van een bierbrouwer Tammo verzetten zich samen met hun vrienden tegen het geweld van Bommen Berend. Ze laten zich door de aanhoudende bommenregen niet klein krijgen en proberen hun leven zo goed mogelijk voort te zetten. Met hun liedjes bespotten ze de vijand, totdat ze tijdens een nachtelijke expeditie op zoek naar eten deze tegen het lijf lopen. En hij blijkt lang niet zo beestachtig en lelijk als gedacht. Zwaantje en de Westfaalse Heinz vallen als een blok voor elkaar. Maar liefde voor de vijand in oorlogstijd, dat heeft toch geen schijn van kans?
Romeo en Julia, West Side Story, Bommen Berend Muziektheater. Echte liefde maalt niet om afkomst, kleur of nationaliteit. Aan het einde van het verhaal vieren we met z’n allen, Westfaal en Groninger, ‘poep’ en Stadjer, het Groningens Ontzet. Zodat we niet vergeten dat Bommen Berend hier ooit is geweest.
De voorstellingen zijn op 26 en 27 augustus op de binnenplaats bij het Museum aan de a.
Dweilorkesten
Dweilorkesten in de binnenstad
Zaterdag 27 augustus
10.00 – 12.00 uur: Bierspiekers
12.00 – 14.00 uur: Partyband Eveneband
14.00 – 16.00 uur: The Entertainer
16.00 – 18.00 uur: Post ItsMuziek in de horeca
Informatie volgt.
Bommen Berend Muziektheater
Het concert is op zondag 28 augustus 2022 in Cultuurcentrum De Oosterpoort/SPOT om:
-14.30 uur
-19.30 uur
Prijs ticket: € 16.50
Zomertoer RADIONL / Hollandsche avond
Zaterdag 27 augustus vieren we feest op de Grote Markt met de RADIONL Zomertoer!
Tijdens de zomermaanden komt RADIONL naar je toe met een gratis toegankelijk evenement: de RADIONL Zomertoer! Bekende Nederlandse artiesten en aanstormend talent zullen optreden en dat wordt live vanaf de locatie landelijk op de radio uitgezonden.
Grote Markt van 17.30uur tot 0.00 uur.
Bommenberend Sietze de Vries lunchpauzeconcert in de Martinikerk
Sietze de Vries zal in het kader van 350 jarig Gronings Ontzet op het orgel een spetterend concert geven met slagwerk en trompet. Toegang € 2,-
Datum & tijd
26-08-2022 om 12:45Aanvullende informatie
Sietze de Vries is internationaal werkzaam als concertorganist en kerkmusicus. Hij ontving zijn orgelopleiding onder anderen van Wim van Beek en Jos van der Kooy. Bij laatstgenoemde docent studeerde hij eveneens improvisatie, net als bij de illustere Jan Jongepier. Naast zijn bachelor en master diploma’s, is hij in het bezit van de bevoegdheidsverklaring I Kerkmuziek en de aantekening improvisatie.
Tijdens en na zijn studie aan de conservatoria van Groningen en Den Haag maakte hij naam door niet minder dan vijftien prijzen te winnen bij diverse orgelconcoursen. Een afsluitend hoogtepunt van deze periode was het winnen van het internationale improvisatieconcours te Haarlem in 2002.
In het nieuwe millennium nam de carrière van Sietze de Vries ook internationaal een hoge vlucht: hij concerteert, doceert en jureert in vele Europese landen, maar ook in de Verenigde Staten, Canada, Rusland, Zuid-Afrika en Australië. Als docent is hij verbonden aan het Prins Claus Conservatorium te Groningen en hij is organist van de Groningse Martinikerk als opvolger van Wim van Beek. In zijn functie van artistiek leider van het Orgel Educatie Centrum Groningen, promoot hij het historische orgelbezit van de provincie, met als uitvalsbasis de Petruskerk te Leens.
- Theater
-
Theatergroep Waark
Voorstelling Staait n Bisschop veur Stad
Een luchtige en muzikale theatervoorstelling over de verhalen van bekende en onbekende mensen tijdens het Beleg van Groningen.
Staait n Bisschop veur Stad is een theatervoorstelling in het Gronings met grote verhalen van bekende en onbekende mensen tijdens het beleg van Groningen door Bommend Berend. Een luchtige en muzikale voorstelling vol liefde, intriges, spanning en humor in een historisch decor. Voor alle Groningers, uit Stad èn Ommeland.
Terwijl Helpman wordt platgebrand, het Westerkwartier wordt geplunderd en bij Oosterhoogebrug en Aduarderzijl wordt gevochten, gaat het leven in Stad zo goed en zo kwaad als het kan door. De ‘gewone mensen’ van Stad en Ommeland krijgen in Staait n Bisschop veur Stad eindelijk een stem.
De voorstelling Staait n Bisschop veur Stad van theatergroep WAARK is geschreven en geregisseerd door Just Vink (Theater te Water). De vertaling naar het Gronings is van Ben Smit. Beleef deze nieuwe theaterproductie van WAARK vanaf oktober 2022 tot en met mei 2023 in de theaters en dorpshuizen.
Het verhaal
In Staait n Bisschop veur Stad ontmoet je boer Boele en boerin Grytha uit het toenmalig dorp Helpman. Boele heeft hun kapitaal begraven onder de appelboom in de tuin. Hij vlucht met zijn vrouw naar Stad en denkt dat het geld veilig is, totdat de bisschop van Munster zijn legerkamp opslaat in Helpman. Dan slaat de paniek toe en besluit Boele zijn geld op te halen…Door de gebeurtenissen in en rond de stad maak je kennis met een bonte stoet aan personages. Behalve boer Boele en boerin Grytha uit Helpman spelen Wijnant, een katholieke soldaat uit de Stad en zijn geheime protestantse liefde, Wypie een belangrijke rol. De levens van de vier raken steeds meer met elkaar verweven.
Deze ontwikkelingen en meer spelen zich af tegen de achtergrond van een belegerde stad. Lukt het boer
Boele om zijn geld op te graven onder de ogen van de belegeraars? En hoe kunnen Wijnant en Wypie openlijk geliefden worden zonder hun ouders teleur te stellen?
Dit jaar vieren we 350 jaar Gronings Ontzet en daarom pakt Theatergroep WAARK groot uit. WAARK is na bijna vijftig jaar en vijfendertig producties een begrip in Groningen en Drenthe. Ontstaan in 1973 op initiatief van de Stadsschouwburg in Groningen, opereert het gezelschap sinds 1981 zelfstandig. WAARK staat voor Groningstalig theater van hoge kwaliteit.
SPEELLIJST
vrijdag 14 oktober
TRY-OUT
Groningen
zaterdag 15 oktober
Groningen
zondag 16 oktober
Groningen
vrijdag 21 oktober
Onnen
zaterdag 22 oktober
Winsum
donderdag 27 oktober
Hoogezand
zaterdag 29 oktober
Zuidlaarderveen
zondag 30 oktober
Losdorp
vrijdag 04 november
Niehove
zaterdag 05 november
Garrelsweer
zaterdag 12 november
Pieterburen
vrijdag 18 november
Thesinge
zaterdag 19 november
Schouwerzijl
zondag 20 november
Oosterhoogebrug
donderdag 24 november
Delfzijl
vrijdag 25 november
Roden
zaterdag 26 november
Nuis
vrijdag 03 februari 2023
Oostwold
zaterdag 04 februari 2023
Wirdum
zondag 12 februari 2023
Warfhuizen
zaterdag 18 februari 2023
Annen
zondag 19 februari 2023
Norg
zaterdag 04 maart 2023
Middelstum
donderdag 09 maart 2023
Eelde
zondag 12 maart 2023
Valthermond
vrijdag 17 maart 2023
Kloosterburen
zaterdag 18 maart 2023
Appingedam
vrijdag 24 maart 2023
Onderdendam
zaterdag 25 maart 2023
Zuidhorn
zaterdag 15 april 2023
Emmen
zondag 16 april 2023
Grolloo
vrijdag 21 april 2023
Grijpskerk
zaterdag 22 april 2023
Borgercompagnie
donderdag 11 mei 2023
Stadskanaal
zondag 21 mei 2023
Groningen
- Lezingen
-
Lezingen
In dit jubileumjaar zijn er veel activiteiten.
Lezingen
Lezingenserie (cursus) 350 jaar Rampjaar 1672 in 3 avonden.
In het kader van 350 jaar “Gronings Ontzet” biedt Cultuurhistorisch Bureau Siste Viator een lezingenserie aan over de gebeurtenissen rond het Rampjaar. Historicus Jochem Abbes zal op 3 avonden nader ingaan op de achtergrond van deze buitengewoon boeiende periode uit onze vaderlandse geschiedenis.
De lezingenserie (cursus) is als volgt ingedeeld: 1. het voorspel (1650-1670); 2. de aanval
(1670-1674) en 3. het naspel (1674-1713).Locaties en data:
Groningen, Huis Fontein (Zoutstraat 16): 7 juni – 14 juni – 21 juni.
Ter Apel, Hessebibliotheek (Molenplein 25): 10 mei – 17 mei – 24 mei.
Winschoten, Lutherse kerk (Vissersdijk 70): 11 mei – 18 mei – 25 mei.
Aanvangstijdstip: 20.00 u. (inloop 19.45 u.). Kosten deelname voor alle drie avonden: € 45,-
(€ 15,- per avond; consumpties inbegrepen).
Aanmelden kan via: jochemabbes@sisteviator.nl. Na aanmelding ontvangt u nadere
informatie en een bevestiging van deelname.Toelichting
Dit jaar wordt op vele plaatsen het roemruchte Rampjaar 1672 herdacht. Koning Lodewijk XIV van
Frankrijk, koning Karel II van Engeland, prinsbisschop Christoph Bernhard van Galen van Munster en prinsbisschop Maximiliaan Hendrik van Beieren van Keulen verklaarden de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden de oorlog en vielen het land aan. “Het volk was redeloos, de regenten radeloos en het land reddeloos” luidt de bekende typering in de vaderlandse geschiedenisboeken. Ondanks het uitgekiende diplomatieke (en spionage-) netwerk van de Hollandse raadpensionaris Johan de Witt, ontsnapte het geheim Verdrag van Dover van 1 juni 1670 aan zijn aandacht. De gevolgen leken aanvankelijk desastreus, maar de Hollandse Waterlinie hield stand en admiraal
Michiel Adriaansz. de Ruyter wist de Engelse en Franse vloten in de Slag bij Solebay op afstand te houden. De prins van Oranje werd ondertussen als redder in nood als kapitein-generaal aangesteld, terwijl De Witt en zijn broer werden geslachtofferd in een voor Nederlandse begrippen afgrijselijke lynchpartij. De prinsbisschop van Munster was ondertussen het oosten en het noorden van het land binnengevallen en richtte na de verovering van Oost-Groningen en Coevorden zijn pijlen op de stad Groningen. De “Stadjers” hielden echter stand en op 28 augustus staakten de Munsterse troepen het
vuren. De Munsterse aanval bracht in de provincies Groningen en Drenthe heel wat teweeg, met hoogte- en dieptepunten in het krijgsverloop. De verdediging verliep aanvankelijk rampzalig, waarbij het standhouden van Bourtange dankzij de onvermurwbare commandeur Johan Bernhard Prott één van de weinige lichtpunten was. Hoewel de Republiek bijna onder de voet was gelopen, keerde door toevallige en berekende kansen het tij en herstelde de veerkracht van de bevolking. Op bijna
miraculeuze wijze overleefde de Republiek de bijna fatale oorlog, maar het hoogtepunt van de Gouden Eeuw was voorbij, zo bleek in de jaren daarna.Groningens Ontzet voor Dummies
Informatie volgt
Rijkuniversiteit Groningen
15:00 -16:30 – Aula Academiegebouw
Als onderdeel van de viering wordt een symposium gehouden, met de titel ‘Verzet en vrijheid: Het Gronings Ontzet van 1672 en de Universiteit’. Er worden vier lezingen gegeven in het Academiegebouw, met muzikale ondersteuning. Een uitgewerkte versie van de lezingen wordt uitgegeven in boekvorm.
Het symposium vindt plaats op 27 augustus, 15.00-16.30, in de Aula van het Academiegebouw.
Lezing 1
Dr. Benjamin van der Linde – ‘Niet alleen Groningen: De veldtocht van Bernard van Galen en de rol van de Duitse grensregio’s’Van der Linde behandelt de geopolitieke context van het conflict tussen de Republiek der Nederlanden en het bisdom Münster met zijn bondgenoten. De oorlog begon in het Heilige Roomse Rijk, waar grote gebieden, zoals Emsland en Oost-Friesland, eveneens rechtstreeks werden getroffen. De Dijlerschans, vlakbij de grens van de provincie Groningen, werd veroverd en de invasie van Oost-Friesland werd alleen voorkomen door het succes van de Nederlandse militie. In Oost-Friesland zijn Nederlandse troepen gestationeerd geweest, in de garnizoenen van Emden en Leerort. Het conflict was niet alleen een aanval op de Republiek en vooral op Groningen, maar ook andere grensregio’s waren erbij betrokken.
Benjamin van der Linde is freelance historicus. Zijn onderzoek is gericht op de betrekkingen tussen Nederland en Oost-Friesland in de vroegmoderne tijd. Zijn meest recente boek is Das Leibregiment der friesischen Statthalter.
Lezing 2
Dr. Joop Koopmans – ‘Bommen Berend als agressor en het nieuws van 1672’Koopmans gaat nader in op de claims, de oorlogvoering en de diplomatie van de bisschop van Münster, Bernard van Galen. Aan de orde komen de Munsterse Oorlogen, de reacties van tegenstanders in het noordoosten van Nederland en het beleg en ontzet van Groningen in de maanden juli en augustus 1672. Dit laatste bespreekt Koopmans aan de hand van het nieuws over de belegering dat in 1672 werd verspreid. Wat kwam naar buiten en hoeveel kreeg de bevolking van Nederland hierover te horen via de media van de tijd? Valt de spanning en onzekerheid te vergelijken met die tijdens de oorlog in Oekraïne in 2022?
Joop W. Koopmans is universitair hoofddocent Vroegmoderne Geschiedenis aan de RUG. Zijn onderzoek en onderwijs zijn gericht op de geschiedenis van politiek en media in vroegmodern Europa (zie interview). Zijn meest recente boek is Het nieuws verbeeld: Oorlog en vrede in de titelprenten van de Europische Mercurius (1690-1750). Ook werkte hij mee aan een tv-programma over de Tachtigjarige Oorlog en stadhouder Willem Lodewijk.
Lezing 3
Dr. Judith Brouwer – ‘“Groningen constant/ Behout van ’t lant”: reacties op het ontzet’Brouwer bespreekt de vraag hoe de bevolking buiten Groningen reageerde op de belegering en het ontzet. Hiermee borduurt zij voort op het thema nieuwsvoorziening uit de vorige voordracht. Zij beantwoordt de vraag onder meer aan de hand van nooit aangekomen brieven uit de gewesten Holland en Zeeland, gedichten en pamfletten. Wat was het belang van de belegering en het ontzet? Wat riepen de gebeurtenissen in het Noorden op daarbuiten? En hoe reageerden de mensen op de informatie die hen bereikte?
Judith Brouwer is datacurator bij het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis voor het NWO-onderzoeksproject ‘Golden Agents: Creative Industries and the Making of the Dutch Golden Age’, dat ingaat op de creatieve industrie te Amsterdam in de ‘Gouden Eeuw’. Tevens is zij research data manager voor de collectie onderzoeksdata van het Meertens Instituut. In 2013 promoveerde zij aan de RUG op het proefschrift Levenstekens: Gekaapte brieven uit het Rampjaar 1672. Zij werkte mee aan de tv-programma’s Brieven boven water en De strijd om het Binnenhof.
Lezing 4
Dr. Arjen Dijkstra – ‘De academische gemeenschap in staat van beleg: De Groningse universiteit in 1672’Dijkstra beschrijft het beleg van Groningen in 1672 vanuit de academische gemeenschap. Studenten en hoogleraren speelden een actieve rol bij de aanloop naar het beleg van Bommen Berend, bij de verdediging van de stad Groningen en bij de nasleep. Beroemd is het verhaal dat studenten ’s nachts de vijandelijke soldaten uit hun slaap hielden luid door liederen te zingen. Natuurlijk gaat de betrokkenheid van Groninger studenten en professoren veel verder. In hoeverre was de rol van de academische gemeenschap cruciaal? En deze terugblik geeft ons ook de kans om te kijken hoe de Groningse universiteit de vrijheid zou vieren. Ook dat is onderdeel van onze academische geschiedenis.
Arjen Dijkstra is directeur van het Universiteitsmuseum Groningen. Zijn expertise betreffen de geschiedenis van wetenschap in relatie tot de samenleving en universitaire geschiedenis. Zijn meest recente publicatie is De Hemelbouwer: Een biografie van Eise Eisinga.
- Horeca
-
Horeca
In dit jubileumjaar zijn er veel activiteiten.
- Boeskool festival
-
Boeskool festival
Zuidwolde verandert op zaterdag 27 augustus in een groot festivalterrein!
Het Bommen Berend Boeskoolfestival staat in het teken van twee dingen: boeskool (zuurkool) en 350 jaar Groningens Ontzet. Iedereen – binnen en buiten het dorp – is die dag welkom. Je kunt lezingen bezoeken of deelnemen aan rondleidingen en sportwedstrijden. En er is eten, muziek en een kinderprogramma. Het festival is een initiatief van Museum aan de A, Historische Vereniging gemeente Bedum en Stichting Platform Zuidwolde.Die dag wordt het boekje BOESKOOL gepresenteerd. Daarin staan een fiets- én wandelroute over het unieke ‘boeskoolverleden’ van Zuidwolde. Rondom de boekpresentatie wordt het Bommen Berend Boeskoolfestival georganiseerd. Deelnemers die op die dag de routes fietsen en wandelen worden onderweg getrakteerd op allerlei extra’s. Van koolboerderijen bezichtigen tot rondleidingen door kerken. ’s Avonds is er feest langs het Boterdiep!Het dagprogramma én het routeboekje zijn geheel gratis. Het routeboekje blijft ook na 27 augustus beschikbaar en af te halen bij de VVV Bedum; je kunt de routes op elk moment wandelen of fietsen. De ‘extra’ openstellingen en rondleidingen zijn echter alleen op 27 augustus.Meer informatie over de activiteiten is te vinden op www.boeskoolfestival.nl.
- Historische rijtoer
-
Historische rijtoer
Historische rijtoer en presentatie op 27 augustus
Eén van de spectaculairste evenementen tijdens de viering zal een historische optocht met koetsen en paarden door de Stad en een presentatie op de Grote Markt van ongeveer 40 historische personages zijn.
Uiteraard zullen Rabenhaupt en Bommen Berend niet ontbreken, maar daarnaast geven bijvoorbeeld ook Lodewijk XIV uit Frankrijk en George II uit Engeland met hun eega’s en vele andere betrokkenen bij het rampjaar 1672 en hoogwaardigheidsbekleders van nadien acte de présence. Dit alles mogelijk gemaakt door samenwerking met de Stichting Oud Oranje die reeds meer dan twee decennia op de meest fantastische locaties in Nederland en daarbuiten met veel plezier tot in de puntjes nagemaakte vorstelijke kostuums tonen. Voor een indruk van al hun moois kunt u www.oud-oranje.nl bezoeken.
De optocht komt om 11.00 uur op de Ossenmarkt aan korte voor een presentatie na de Paardenkeuring en zal vanaf daar om 11.15 voorafgegaan door Gruno’s Postharmonie een rondtoer door de stad naar de Grote Markt maken.
Binnenstad/Grote Markt:
11.15 – 11.30: opstellen op het Lopende Diep
11.30: start van de route via het Lopende Diep NZ, Noorderhaven NZ, Oude Kijk in’t Jatstraat, Visserstraat, Hoge der A, Brugstraat, Akerkhof, Munnekeholm, Gedempte Zuiderdiep, Oosterstraat en Grote Markt – noordwestzijde Stadhuis
13.00 – 13.40: presentatie vanaf het podium op de Grote Markt
13.40 – 14.30: ‘meet and greet’ op de Grote MarktRoute heenweg:Route terugweg:14.30: vertrek vanaf de Grote Markt
Route via Gelkingestraat, Zuiderdiep, Stationsstraat, Emmaplein, Emmaviaduct, Parkweg en Paterswoldseweg
ca. 15.00: aankomst bij MartiniPlaza
Samenstelling van de historische optocht:
1. Gruno’s Post Harmonie.
2. Carl von Rabenhaupt (1602-1675) in 1672 de verdediger van de stad Groningen te paard
3. Sociabele :
Vier burgemeesters van de stad Groningen in 1672:
Johan van Julsingha en zijn echtgenote Wya Clinge
Sicco van Eeck en zijn echtgenote Hourelia Stala
Henricus Weremeus en zijn echtgenote Hester Beuckens
Warmolt van Ackema en zijn echtgenote Mechteld Judith van Aytta4. Christoph Bernard Freiherr von Galen, bisschop van Münster (1606-1678) (Bommen Berend) te paard, vijand van de Republiek in het Rampjaar 1672
5. Blauwe Glas Landauer:
Maximilian Heinrich von Bayern (1621-1688), aartsbisschop van Keulen en vijand van de
Republiek in het Rampjaar 1672
Louis XIV (1638-1715), koning van Frankrijk (De Zonnekoning), vijand van de Republiek in het Rampjaar 1672
Marie Angelique de Scorailles (1661-1681), maîtresse van Louis XIV
Charles II (1630-1685), koning van Engeland en vijand van de Republiek in het Rampjaar 16726. Kimman Landauer:
Cornelis de Witt (1623-1672), leidend politiek figuur in de Republiek
Johan de Witt (1625-1672), raadpensionaris van het gewest Holland
Cornelis de Graeff (1599-1664), voogd van prins Willem III, de latere Koning-Stadhouder
Catharina Hooft, Vrijvrouwe van de Vrije en Hoge Heerlijkheid Purmerland en Ilpendam,
(1618-1691), echtgenote van Cornelis de Graeff7. Landauer:
Prins Willem III van Oranje-Nassau (1650-1702; De Koning-Stadhouder vanaf 1689)
Prinses Mary II Stuart (1662-1694), echtgenote van prins Willem III
Friedrich Wilhelm I von Brandenburg (1620-1688) (De Grote Keurvorst), bondgenoot van de Republiek in het Rampjaar 1672
Louise Henriëtte, Gravin van Nassau (1627-1667), echtgenote van de Grote Keurvorst8. Koets Koninklijke Vereeniging voor Volksvermaken Groningen:
Regentes Albertine Agnes (1634-1696) , weduwe van prins Willem Frederik van Nassau-Dietz
(1613-1664). Als regentes voor haar minderjarige zoon prins Hendrik Casimir II moest zij in het hoofd bieden tegen de aanval van Bommen Berend in het Rampjaar 1672
Prins Hendrik Casimir II (1657-1696) (als kind)Regentes Henriëtte Amalia van Anhalt-Dessau (1666-1726), echtgenote van prins Hendrik
Casimir II9. Friese sjees:
Johan Willem Friso (1687-1711), Prins van Oranje en Stadhouder van Friesland en Groningen
Maria Louise van Hessen-Kassel (1688-1765) (Marijke Meu of Maaike Meu), echtgenote van prins Johan Willem Friso10. Commandeurskoets van de Compagnie tot Instandhouding van het Oude Gerij:
Stadhouder Willem IV (1711-1751)
Prinses Anna van Hannover (1709-1759), echtgenote van stadhouder Willem IV
Stadhouder Willem V (1748-1806) (Willem Batavus)
Prinses Wilhelmina van Pruisen (1751-1820), echtgenote van stadhouder Willem V11. Senaatskoets van de Groninger Studentenvereniging Vindicat atque Polit:
Koning Willem I (1772-1843)
Koningin Wilhelmina van Pruisen (1774-1837)
Henriëtte Rijksgravin d’Oultremont de Wégimont (1792-1864), tweede echtgenote van
koning Willem I(volgens het protocol van Vindicat rijdt er in het rijtuig een lid van de Senaat mee in senaatskleding)
12. Blauwe landauer:
Koning Willem II (1792-1849)
Koningin Anna Paulowna (1795-1865), echtgenote van koning Willem II13. Crème Calèche:
Koning Willem III (1817-1890)
Koningin Sophie von Württemberg (1818-1877), eerste echtgenote van koning Willem III
Koningin Emma van Waldeck en Pyrmont (1858-1934), tweede echtgenote van koning Willem III
Prinses Wilhelmina (1880-1962) (als kind)14. Witte Glas Landauer:
Koningin Wilhelmina (1880-1962)
Prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin (1876-1934), echtgenoot van koningin Wilhelmina15. Rolls Royce Corniche II:
Koningin Juliana (1909-2004)
Prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld (1911-2004), echtgenoot van koningin Juliana16. Boulevard tram:
Leden van de hofhouding